سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش تیتر شمال؛ در حالی طرح تنفس جنگل از اواخر سال ۱۳۹۵ به اجرا گذاشته شد که  بر اساس آن  هرگونه بهره‌برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل‌های کشور ممنوع شد؛ اما این تصمیم مبارک برای حفاظت از  یک میلیون و ۱۰۰هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی، روی دیگر هم داشت و آن چالش تامین نیاز چوبی صنایع از کارخانه‌های کاغذ‌سازی گرفته تا مبلمان و دکوراسیون و کارگاه‌های کوچک بود.

ممنوعیت برداشت زمینه جولان قاچاقچیان چوب را فراهم کرد و این در حالی بود که جدا از افزایش قاچاق چوب، واردات هم سیر صعودی به خود گرفت و در این میان، راهکار عملی برای آسیب‌های متعدد اجرای این طرح، توسعه و ترویج زراعت چوب در کشور بود که می‌توانست پیامدهای ناخوشایندی از قبیل قاچاق چوب، واردات و خروج ارز از کشور را به حداقل ممکن برساند.

زراعت چوب یکی از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و نیازمند صبر و حوصله بسیار زیاد و صدالبته مشارکت مردم و بخش خصوصی است؛ بنابراین این زراعت هرچند بازدهی بالایی دارد، اما برای رسیدن به مرحله برداشت نیاز به گذشت زمان نسبتاً طولانی، مشارکت بالای بخش خصوصی و مردم با ایجاد انگیزه و طرح‌های تشویقی و طبیعتا چشم اندازی عملیاتی در سایه عزم راسخ دولت دارد.

گام رو به جلو دولت سیزدهم در زراعت چوب

در حالی که بر اساس طرح ملی زراعت می‌بایست از سال ۹۵ تا سال ۱۴۰۰، زراعت چوب در ۷۵ هزار هکتار از اراضی ملی انجام می‌شد که تنها ۱۷ هزار هکتار یعنی ۲۰ درصد آن اجرایی شد؛ اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، نگاه ویژه رئیس جمهور به مسئله خودکفایی در تامین نیاز چوبی کشور موجب شد تا شاهد رشد قابل ملاحظه‌ای در این حوزه باشیم که اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در کشور یکی دیگر از سیاست‌های دولت در همین حوزه است.

نوسانات و افزایش نرخ ارز، گرانی الوار وارداتی و متعاقبا قیمت چوب‌های داخلی، ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های کشور  و افزایش قاچاق چوب موجب شد تا دولت برای کنترل این آسیب‌ها با طرح‌های حمایتی تسهیلاتی برای زراعت چوب، مردم و بخش خصوصی را پای کار بیاورد.

لذا به جهت اهمیت زراعت چوب، گفت‌وگویی را با دکتر نقی شعبانیان، سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور انجام داده‌ایم که نظر شما را به خواندن این گفت‌وگو جلب می‌کنیم:

تامین تنها ۲۱ درصد از نیاز چوبی کشور در داخل

دکتر نقی شعبانیان سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در گفتگو با خبرنگار خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ ، در خصوص هدف از زراعت چوب در کشور، می‌گوید: هدف اصلی توسعه زراعت چوب در کشور به عنوان یک اقتصاد سبز، پاسخگویی به بخشی از نیازهای چوبی کشور هست که به دنبال این هدف اصلی، اهداف دیگری نیز نظیر کاهش فشار برداشت چوب از روی جنگل‌های طبیعی، کاهش قاچاق چوب، کنترل قیمت چوب در بازار، ترسیب کربن، ایجاد اشتغال، جلوگیری از خروج ارز از کشور و ده‌ها موارد دیگر دنبال می‌شود.

وی در رابطه با وضعیت کنونی زراعت چوب در کشور، افزود: در کل کشور  ۱۱۵ هزار هکتار شامل ۲۱ هزار هکتار در اراضی ملی و ۹۴ هزار هکتار در بخش خصوصی و اراضی مستثنیات زراعت چوب انجام و یا در حال انجام می‌باشد که از این میزان زراعت چوب فعلا سالانه دو میلیون و ۶۰۰ هزار  متر مکعب چوب حاصل می‌شود که با توجه به نیاز سالانه ۱۲ میلیون مترمکعبی چوب در کشور به صورت خام و کار شده می‌تواند پاسخگوی حدود ۲۱ درصد نیاز چوبی کشور باشد.

سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، خاطرنشان کرد: هم اکنون، سه استان پیشرو در زراعت چوب در اراضی مستثنیات و ملی به ترتیب استان گیلان با ۴۹ هزار هکتار، مازندران با ۶ هزار هکتار و خوزستان با ۳ هزار هکتار هستند.

این مسئول گفت: در استان خوزستان بر اساس ظرفیت سنجی انجام شده توسعه زراعت چوب به میزان ۲۹۰ هزار هکتار طی یک برنامه چهار ساله با مشارکت بخش خصوصی برنامه‌ریزی شده است.

نبود طرح‌های انگیزشی و حمایتی عامل اصلی عدم تحقق برنامه‌های قبلی در زراعت چوب

شعبانیان در رابطه با برنامه زراعت چوب در سطح ملی، اظهار کرد: خوشبختانه در دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای با توجه به نیاز کشور به زراعت چوب شده است به طوری که اخیرا فرد توانمندی به نام جناب دکتر کامران پورمقدم به عنوان مجری ملی طرح زراعت چوب در کشور از طرف وزیر محترم جهاد کشاورزی منصوب شد که می‌تواند در توسعه زراعت چوب موثر باشد.

وی عنوان کرد: قرار بود که سطح زراعت چوب در کشور طی برنامه پنجم و ششم به حدود ۶۰۰ هزار هکتار برسد، اما با توجه به اینکه توسعه زراعت چوب عمدتا با مشارکت مردم و بخش خصوصی برنامه ریزی می‌شود؛ لذا باید انگیزه‌های لازم نظیر قیمت مناسب چوب، بیمه محصولات چوبی، تسهیلات بانکی، پیش خرید چوب آلات و مواردی از این دست، برای بخش خصوصی وجود داشته باشد.

سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، ادامه داد:  از آن‌جایی که این قبیل انگیزه‌ها در کشور تاکنون کم بوده است متاسفانه برنامه های قبلی محقق نشده است، اما اکنون شرایط متفاوت شده است.

عزم دولت برای تامین حداقل ۶۰ درصدی نیازهای چوبی کشور در برنامه هفتم

این مسئول، تاکید کرد: افزایش قیمت چوب در کشور به‌ویژه به دلیل توقف بهره‌برداری چوب از جنگل‌های طبیعی، افزایش قیمت ارز که امکان واردات چوب را مشکل می‌کند، امکان پیش خرید چوب توسط صنایع، امکان احاله مدیریت اراضی ملی مستعد با استفاده از آب‌های نامتعارف، توجه ویژه دولت سیزدهم به زراعت چوب از جمله مواردی است که در شرایط کنونی، انگیزه لازم برای مشارکت بخش خصوصی در کشور را فراهم آورده است.

دکتر شعبانیان متذکر شد: با این شرایط برنامه ریزی شده است که تا پایان برنامه هفتم توسعه سطح زراعت چوب در کشور به حدود ۵۰۰ هزار  هکتار برسد که می‌تواند پاسخگوی حدود  ۶۰ تا ۷۰ درصد نیاز چوبی کشور باشد؛ که البته این هم باز بستگی به مشارکت بخش خصوصی دارد که با توجه به شرایط کنونی حاکم در کشور که پیش‌تر توضیح داده شد می توان انتظار داشت که این برنامه محقق شود.

در ادامه این گزارش، گفتگوی ما را با مدیران سه استان برتر کشور در حوزه زراعت را می‌خوانید:

 هدف‌گذاری ۱۰۰۰ هکتاری مازندران برای کشت درختان سریع الرشد

سیدعلی علوی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندرن-ساری در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ با بیان اینکه در سال جاری حجم مصوب ابلاغی استان مازندران ۸۰۰ هکتار است که تا کنون حدود ۳۰۰ هکتار از عرصه‌ها شناسایی شده است؛ گفت:با توجه به اینکه این اقدام در ماه های انتهایی سال ( دی، بهمن و اسفند ) انجام می‌پذیرد با توجه به ظرفیت استان و استقبال مردم و تولید نهال مکفی درسال جاری ، پیش بینی می‌شود در سال‌جاری بیش از یک‌هزار هکتار از عرصه‌ها با مشارکت مردم به زیر کشت درختان سریع الرشد اختصاص یابد.

وی افزود: با توجه به استقرار صنایع چوبی در این استان خصوصا وجود شرکت چوب و کاغذ مازندران ، کارخانجات فیبر و نئوپان و دیگر صنایع کوچک، کارگاه‌های چوب بری و… از طرفی با توجه به تغییر شیوه زندگی مردم و استقبال مردم از صنایع تبدیلی چوب در مبلمان  در زندگی روزمره و تعطیلی بهره برداری از جنگل‌ها به نظر می‌رسد بیشترین نیاز چوبی بر تامین خوراک کارخانه‌ها از دیگر استان‌ها تامین می‌شود و تا  اشباع نیاز به چوب در داخل استان، اقدامات فراگیری باید انجام پذیرد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندرن-ساری خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر به دلیل کاهش چوب در بازار با اجرای طرح تنفس جنگل  و متعاقبا افزایش قیمت چوب در بازار و افزایش تولید نهال از گونه‌های سریع الرشد، هر ساله شاهد استقبال مردم به کاشت نهال در عرصه بوده و این استقبال دارای رشد قابل قبولی بوده، اما این اقدام باید با برنامه ریزی کلان باشد.

علوی ادامه داد: به دلیل مشکلات آبی که در سال های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی مواجه هستیم تا در تامین آب برای زارعین مواجه نگردیم چرا که صنوبر با نیاز آبی بالاست که باید باتوجه به منابع آبی کشور دقت لازم در کشت درختان آب بردر برنامه ریزی کلان مد نظر قرار گیرد.

وی در خصوص میزان مشارکت بخش خصوصی در استان، عنوان کرد: اساسا درختان سریع الرشد در اراضی مستثنیات و با مشارکت مردم می‌باشد و اداره کل در تامین نهال و ارائه خدمات فنی به زارعین اهتمام لازم را دارد؛ لذا در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت چوب در بازار  مشارکت مردم در کاشت نهال سریع الرشد از استقبال خوبی برخوردار هست.

وی افزود: تاکنون حدود ۵۰ درصد از کار انجام شده است و عمده کار کشت نهال در استان خوزستان در بهمن و اسفندماه و در برخی از شهرها نیز در فروردین ماه نیز امکان کشت وجود دارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان، خاطرنشان کرد: هم اکنون در حال تولید نهال هستیم و حتی بیشتر از برش اعلام شده در استان تولید نهال خواهیم داشت.

سالانه ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس کاشته می‌شود

موسویان ادامه داد: در حال حاضر حدود ۳۷ میلیون نهال تولید شده داریم که این رقم بیش از ۱۰ میلیون اصله بیشتر از تعهد ما در سال جاری است.

وی بیان کرد: ما اکنون در حال تولید نهال برای ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس هستیم که بنا داریم تا ظرف چهار سال حدود ۳۲۰ میلیون نهال کشت کنیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان، اعلام کرد: قرار است که سالانه ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس کاشته شود که بر این اساس، ۲۹۰ هزار هکتار زمین زیر کشت این گونه می‌رود و لذا بزرگترین طرح زراعت چوب کشور متعلق به استان خوزستان است که این طرح در هیات دولت نیز تصویب شده است.

موسویان با بیان اینکه ما نیز اقدامات و تدابیر لازم را در جهت تامین آب انجام داده‌ایم؛ تاکید کرد:  آبیاری اراضی زیر کشت برای طرح زراعت چوب به صورت تحت فشار و قطره‌ای انجام خواهد شد و لذا  برای تأمین آب مورد نیاز برای طرح مذکور، آب‌های نامتعارف، فاضلاب شهری، زهاب‌های نیشکر و… را نیز مورد استفاده قرار خواهیم داد.

موسویان متذکر شد: اجرای این طرح در طی چهار سال در استان خوزستان نه بخش عمده‌ای از نیاز چوبی کشور را تامین خواهد کرد؛ سهم بسزایی در خنک شدن هوا، کاهش ریزگردها، سیل، افزایش مفید عمر سدها و ده‌ها موارد فواید دیگر نیز خواهد شد.

لطفا چوبکاری بفرمایید!

مع‌الوصف، در سال‌های اخیر برای جبران کمبود چوب مورد نیاز کارخانه‌های فعال در این زمینه، واردات چوب به طور گسترده‌ای صورت گرفت؛ اما از آنجا که این چوب‌ها بدون پوست وارد می‌شدند و هزینه بالایی داشتند برای کارخانه داران مقرون به صرفه نبود و همچنین خروج ارز از کشور آن هم در این شرایط سخت اقتصادی اصلا منطقی به نظر نمی‌رسید؛ لذا عزم برای توسعه زراعت چوب در کشور، ضمن گام رو به جلو برای دستیابی به خودکفایی، از خروج ارز و قاچاق جلوگیری و ضمن ایجاد اشتغال، نیاز متناسب با تقاضای بازار داخلی را تامین می‌کند.

یکی از مهمترین و شاید بتوان گفت حیاتیترین راهکارها برای برون رفت از بحران تخریب و نابودی بیشتر جنگل‌های باقیمانده کشورمان، زراعت چوب و توسعه آن به‌ویژه در خارج از جنگل‌ها
است که در کنار این مهم، فعالیت در این زمینه می‌تواند راهکاری مناسب برای حفظ عرصه‌های منابع طبیعی و جلوگیری از تعرض به جنگل‌ها در مازندران نیز به شمار آید.

دولت مردمی آیت الله رئیسی بر اساس تعهدات بین‌المللی که هر کشوری به همان اندازه ای که کربن تولید می‌کند باید ترسیب یا جذب کربن داشته باشد در یک اقدام عملی طرح کاشت یک میلیارد درخت را به مدت چهار سال با شعار ” درخت برای زندگی – باهم بکاریم برای ایران سرسبز و قوی” برنامه ریزی و شروع کرده است و با جدیت به دنبال تزویج زراعت چوب در سطح ملی است.

گزارش: مجتبی قربانی