سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

طرح ساماندهی خروج دام از جنگل به عنوان یک بستر ساز

* از سال 1362 مطالعات اولیه در قالب طرح جامع مقدماتی اقتصادی – اجتماعی آغاز و در سال 65 – 1364 برای اولین بار این طرح در جنگلهای امامزاده ابراهیم به مرحله اجراء درآمد.

* هدف از اجرای این طرح خارج نمودن دام و جنگل نشین از محاوطی بوده که در آنجاها قصد اجرای عملیات پرورش جنگل و یا احیاء و جنگل کاری بوده است، چرا که با حضور دام و جنگل نشین در این محاوط، محصور نمودن و اجرای عملیات امکان پذیر نبوده است.

* از سال 1381 طرح ساماندهی علاوه بر پوشش دادن طرح های جنگلداری وظیفه بستر سازی در طرح صیانت جنگل (توسعه جنگل) را نیز داشت. در طرح صیانت از جنگل (توسعه جنگل) لازم است که دامداران مناطق حد واسط جنگل و مرتَع که از فرط افزایش دام به مناطق جنگلی فشار وارد می آورد، از این منطقه خارج شده تا امکان احیاء و حفاظت مهیا گردد.

 * طرح ساماندهی خروج دام از جنگل فقط برای آبادیهای زیر 20 خانوار و تک خانوارهای پراکنده
جنگل نشین قابلیت اجرایی دارد.

عملکرد ساماندهی خروج دام از جنگل در استان از ابتدا تا کنون

1 – خانوار: 2700 از 7020 خانوار موجود ساماندهی شده است.

2 – دام:  370000 از 1540000 واحد دامی ساماندهی شد.

 

* در اثر اجرای طرح فوق، تعداد100  طرح جنگلداری توانسته اند به مرحله اجراء درآیند بدون اینکه با مشکلات حادّ اجتماعی مواجه گردند. ضمناً سطحی به میزان13000 هکتار در قالب طرح صیانت (توسعه جنگل) در حساسترین نقاط استان از نظر فنی و اجتماعی (حدواسط بین جنگل و مرتع) مورد احیاء و بازسازی قرار گرفته است.

* علاوه بر اینکه در استان گیلان طرح ساماندهی در خدمت طرحهای مدیریتی و احیائی و حفاظتی می باشد، گاهاً بنا بر ضرورت مشکلات مربوط به خانوارهایی که در مناطق خارج از طرحهای فوق الذکر بوده اما مشکل معیشتی داشته و امکان زندگی در داخل جنگل را نداشته اند، را نیز مرتفع نموده است.

چالشها و مشکلات طرح ساماندهی خروج دام از جنگل

* این طرح در ابتدا برای بسترسازی طرحهای جنگلداری پایه ریزی شد، به فاصله 20 سال پس از تصویب و اجرای آن، در سال 81 با تصویب طرح صیانت، طرح فوق وظیفه بسترسازی طرح صیانت را نیز برعهده گرفت و این در حالی بود که اعتبار ساماندهی خروج دام از جنگل افزایشی نیافت.

*علیرغم اینکه وظیفه اصلی طرح ساماندهی در داخل طرحهای مدیریتی و احیاء و حفاظتی جنگل بوده، به مرور در اثر تقاضاهای زیاد خانوارهای آسیب دیده داخل جنگل که خارج از طرحهای مدیریتی و احیائی بودند، طرح ساماندهی در اثر سماجت و اصرار این خانوارها و تاکید مسئولین و نمایندگان محترم به آن طرح کشیده شد و از رسالت اصلی خود بازماند. هرچند که با اجراء به این شیوه سطوح وسیعی از جنگل آزاد می شد اما چون هیچگونه طرح و برنامه ای برای این مناطق وجود نداشت، مدیریت بر این عرصه ها با مشکل مواجه
می شد و این موضوع یکی از دلایل اصلی به چالش کشاندن طرح ساماندهی و خروج دام گردید.

* طرح ساماندهی خروج دام از جنگل از ابتدای حضورش تاکنون همیشه با مشکلات ناشی از عدم تخصیص اعتبار به حدکفایت مواجه بوده و می باشد و این موضوع همواره سبب گردیده که نارضایتی خیل عظیم افراد متقاضی ساماندهی داخل و خارج طرح را به همراه داشته باشد.

پیشنهاد

-   تصویب طرح ساماندهی معیشتی خانوارهای جنگل نشین با ردیف اعتباری مستقل استانی که هدف از اجرای آن جابجا کردن خانوارهای جنگل نشین آسیب پذیر و دارای مشکلات معیشتی بوده و بدین ترتیب طرح ساماندهی خروج دام از جنگل که در حال حاضر از محل اعتبارات ملی تامین اعتبار می شود صرفاً در خدمت طرح های جنگلداری و صیانت (توسعه جنگل) قرار گیرد.

-         طرح هادی

-         اصلاح نژاد دام

-         سکونت دائمی دامداران مراتع ییلاقی